In de beperking toont zich de Meester

Geliefde gemeente van onze Heer Jezus Christus,

Weet je waarom goud of kunst of bitcoin, zo kostbaar is?
Omdat het zeldzaam is, omdat het een beperkte oplage heeft,
omdat het niet overal op straat te vinden is.
Juist in de beperking, zit waarde.
Het is een doodnormale economische wet, van vraag en aanbod.
Als er weinig aanbod is, geeft dat een zekere meerwaarde.

Je ziet het niet alleen in het aanbod van kunstwerken,
maar ook in het ontstaan ervan.
Er is een spreekwoord: In de beperking toont zich de meester.
Een echte kunstenaar kiest soms bewust beperkingen:
gebruik slechts één kleur, alleen stipjes, of geen rechte lijnen.
En wat gebeurt er? Je moet op een nieuwe creatieve manier gaan denken.
En degene die het vak écht beheersen, de echte meesters,
die maken dan iets waanzinnig moois.
In de beperking toont zich de meester.
Hun meesterschap schittert juist dóór de grenzen.

In Prediker gaat het ook over beperking. Vrij somber lijkt het.
vers 10, met de dodenrijk; “daar ben je altijd naar onderweg”
Nou, lekker dan, leuke tekst voor een feestweek …
Maar denk even met me mee. Heeft hij ongelijk?
Het is realistisch om stil te staan bij onze beperkte houdbaarheid.
Prediker erkent allereerst wat gebroken is, onze werkelijkheid,
Maar dan doet hij er iets moois en iets hoopvols mee.
Daar hoop ik vanmorgen bij stil te staan.
En hopelijk zien dan ook wij, de Meester, midden in onze beperking.

Ik vind het echt mooi aan prediker, dat hij realistisch in het leven staat.
Hij weet dat de wereld soms waardeloos is.
Hij snapt de ellende, het moedeloos maar doorgaan,
is de wereld soms niet doorgedraaid?
De sleur van het leven, de systemen waarin je vermalen raakt.
Het banale, dat het geen biet uitmaakt of je nou verstandig bent of niet.
Dat geluk domme mensen treft, dat goede mensen rampen overkomt.
Het lijkt helemaal niets uit te maken. Zou je de moed niet verliezen?

Nouja, Prediker zegt het nog sterker.
Uiteindelijk zit de rottigheid van de wereld,
niet alleen alles om je heen, maar ook in mezelf. Vers 3,
“hoe triest ook dat hun hart hun leven lang vol kwaad en dwaasheid is”
Moet je even op je in laten werken.
Want als je heel optimistisch denkt dat een betere wereld bij jezelf begint,
nou, dan zou ik maar zo de moed verliezen,
als inderdaad mijn hart vol kwaad en dwaasheid zit. En ik merk het ook.
Het wordt niet beter als ik het moet doen, als het bij mij moet beginnen.
Ik wil wel proberen goed te doen,
voor het klimaat te zorgen, verstandig omgaan met de wereld,
maar soms lukt het gewoon niet.

En het einde van het liedje? “dat hun leven eindigt bij de doden”
We leven wat. We rommelen wat aan. En dan is het afgelopen.
Is dat het dan? Zou je de moed niet verliezen?

Er is een Joodse legende die vertelt over koning Salomo.
Bekend om zijn wijsheid.
Hij stuurde mensen erop uit om iets te vinden,
wat mensen die blij waren, verdrietig zou maken,
en mensen die verdrietig waren, juist blij zou maken. Mooi raadsel he?
Een tijdje later kwamen ze met een ring met daarop deze spreuk:
“Ook dit zal overgaan.” (Gam ze yaavor)

Ook dit gaat over.
Zit je op de toppen van je geluk, heerlijk als het is,
maar het is eindig. Na de zon komt de regen.
Het maakt iemand die blij is, misschien wel verdrietig,
of op z’n minst, zet je van je hoofd in de wolken,
weer even nuchter met beide voeten op de grond. Niet verkeerd soms.
Maar zit je midden in de ellende, ben je diep verdrietig en moet je lijden,
die ellende is begrenst, ook dat zal overgaan. De pijn zal zakken.
Het kan je troosten, midden in het lijden.

Dit verhaal geeft wat kleur aan die prachtige wijsheid
die je eerder in Prediker tegenkomt, heel bekend:
dat er voor alles een tijd is, voor alles wat er gebeurt een uur. Pred.03:1–4
“Een tijd om geboren te worden, en een tijd om te sterven
een tijd om te planten, en een tijd om te rooien.
… een tijd om af te breken en een tijd om te bouwen.
een tijd om te huilen, en een tijd om te lachen.
een tijd om te rouwen en een tijd om te dansen.”
En ga zo maar door. Voor alles geldt: Ook dit zal overgaan …

Dat zit ook in onze tekst vanmorgen.
Er is een tijd voor liefde en voor haat.
Wat Prediker hier doet is niet, je in de put praten.
Nee, als je goed leest is het de eerlijke erkenning,
van onze beperktheid, onze machteloosheid,
dat je tegen je grenzen van je kunnen oploopt soms.
Erkenning, dat alles van mensen eindig is.
Maar dat is niet het einde.
Want wat prediker dan doet, is,
dat hij van alles wat er in deze kant van de tijd gebeurt, zeggen:
“het is in de hand van God.”

Ja, als je dat stukje vergeet, of er overheen leest,
ja, dan zou ik de moed verliezen.
Want dan ben ik speelbal van de wind,
golf ik mee in de maalstroom van het eb en vloed van geluk en ongeluk,
en dat is het dan. En dan moet ik maar hopen dat het leven overgaat.
Maar nee. Het is in de hand van God. Ik ben in de hand van God.
Zowel mijn tijdelijk geluk, als mijn ongeluk dat goddank begrenst is.
zowel mijn overvloed, als mijn tekort; alles is in de hand van God.

En laat God nu net het enige zijn, dat niet overgaat!
Hij is de Eeuwige, de oneindige, het onbegrensde mysterie.
Hij is de Heer van de wind, de meester van de seizoenen.
Hij is juist degene die een maat stelt, een uur toewijst,
En met die oneindige macht; wij zijn in de hand van God.

Predikers conclusie is: “Dus eet je brood met vreugde.”
Het honger–gevoel gaat over,
en ook maaltijd in een fantastisch 5sterren restaurant houdt een keertje op.
Er zit een grens aan ‘all you can eat’
Maar als je eten krijgt, geniet er dan van.
Want het komt uit de hand van God.
“Drink met een vrolijk hart je wijn.”
Je dorstgevoel gaat over, maar ook de fles zal een keer op–raken,
maar als je het krijgt, geniet er dan van.
“God ziet alles wat je doet allang met welbehagen aan.”
En als je van mode houdt, leef je uit.
Ja, de stof zal een keer verslijten; de kleur zal verbleken,
maar geniet van de mooie kleine dingen, in geuren en kleuren.
“Geniet van het leven met de vrouw die je bemint,” zegt prediker.
Hij zei eerder dat er een tijd is voor liefde en voor haat,
maar als het tijd is voor de liefde, vier dat dan.

De goede dingen zijn tijdelijk, geniet ervan,
leer present te zijn in het hier en nu. Want ook dit gaat over.
En als je hier en nu zwaar is, is dat een troost;
God bepaalt de grens, beperkt de pijn, ook dit gaat over.

Prediker leert de waarde van het beperkte. De gezonde grens.
Opent je oog voor het kleine geluk.
Eet je teveel krijg je buikpijn,
een overdaad aan drinken, eindigt met een kater.
intimiteit wordt minder waard, als je het deelt met iedereen.
Maar als je een vriendschap aangaat, of een relatie,
dat is kostbaar. Want je kiest er voor om je beperkte dagen,
te delen met iemand die speciaal voor je is.
Je geeft van je kostbare tijd, want je tijd is beperkt.
Door er voor iemand te zijn, geef je iets zeldzaams, iets waardevols.

Dit is volgens mij de kern van Prediker.
De waarde van het kleine, het beperkte.
Maar dit is niet het einde.
Als je alleen maar gaat kijken naar de zonnestralen,
als je alleen maar wil genieten van de momenten die goed zijn,
daar wordt het ook een beetje plat van.
Zo van, de wereld is soms waardeloos, geniet maar wat je kunt …

Nee, dan hebben we net de diepte van de Prediker gemist.
Er is ook een tijd voor lijden, er is een tijd voor honger en dorst.
Dit is precies waarom we lazen uit Romeinen en Mattheus.
Als in de beperking zich de Meester toont,
laten we dan luisteren naar wat onze Meester, Rabbi Jezus zegt:
“Gelukkig de treurenden, Gelukkig wie hongeren en dorsten naar recht.”
Jezus laat hier hetzelfde realisme als Prediker zien.
De wereld is soms om te treuren, triest, er is honger en dorst.
Maar ook dat gaat over,
omdat Jezus er een verlangen voor in de plaats geeft.
Een diepe en intense hartenwens:
gelukkig wie hongeren en dorsten naar gerechtigheid,
want ze zullen verzadigd worden. Ook dit gaat over.

Dat roept toch nog wel een vraag op:
Want Geldt dat ook voor Gods goedheid? “Ook dit gaat over” ?
Is dat Jezus onze honger naar recht stilt, dan toch maar tijdelijk?

Ik geloof van niet. Je ziet dat in Romeinen.
Want ook daar zie je dat verlangen, die honger en dorst
je ziet dezelfde zinloosheid waar de wereld aan is overgeleverd.
Een levensgevoel dat God serieus neemt.
De Geest zucht met ons mee: in lijden, verlangen en barensweeën.
Maar diezelfde Geest overtuigt ons dat we Gods kinderen zijn.
En laat God nu net het enige zijn wat onbegrensd is.
Als zijn kinderen, neemt Hij je in de eeuwigheid op.
Wanneer God je honger voedt, je dorst naar recht lest,
dan is dat niet eindig, maar geeft God het eeuwigheidswaarde.
Prediker noemde dat ‘het is in de hand van God.’
Hij is de bron van mateloze Liefde, oneindige goedheid.
De meester zegt midden in onze beperkingen: Joh.4:14
“wie het water drinkt dat ik hem geef, zal nooit meer dorst krijgen.”
Ook mijn tekorten, ook mijn beperktijd, zelfs mijn eindigheid, gaat over.
De begrenzing, de dood, Ook dit gaat over.
Hij geeft me eeuwigheidswaarde.

Prediker helpt ons een eerste stap op weg.
Eerlijk erkennen wat onze beperking is. Daar de waarde van zien.
Maar in onze beperking, toont zich dan de Meester.
Hij prijst gelukkig, wie hongeren en dorsten.
Het volgen van Jezus betekent soms lijden.
Maar midden in die tekorten, midden in pijn en ellende,
krijgen we hulp van de Geest, die met ons mee–zucht,
en hebben we een Heer, die kan meevoelen met ons lijden.
De meester toont zich vol mede–lijden. De Heer ontfermt zich.
Het mag ook moed geven, om te doen wat je hand vind om te doen, vers 10
Doe het met volle inzet. De dood heeft er niets aan,
maar in de handen van God krijgt het zin. Eeuwigheidswaarde.

Dwars door alles heen, geeft hij, om van te genieten.
Eten, drinken, geuren en kleuren en liefde.
Geniet er van. Want het is in zijn hand.

En heb je die hand aangenomen, dan krijgt je leven waarde.
Door de Geest die overtuigt, dat we Gods kinderen zijn.
Als zijn kind, mag ook jouw leven tijdloos worden.
Dan is het zowel het lijden als het genieten, waardevol geworden.
Je ziet het begin al, in de kleine dingen.
Want in alles wat nu nog begrenst is,
zie je Gods eindeloze mateloze liefde.

En loop je toch nog pijnlijk tegen je grenzen aan,
zou je, in alle lijden, de moed verliezen, bedenk dan weer:
ik ben in zijn hand.
Amen